Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας (1)

Τα μέρη του λόγου

Το σύνολο των λέξεων της γλώσσας μας χωρίζεται σε δέκα είδη, που ονομάζονται μέρη του λόγου και είναι τα εξής:

• άρθρο
• ουσιαστικό
• επίθετο
• αντωνυμία
• ρήμα
• μετοχή
• επίρρημα
• πρόθεση
• σύνδεσμος
• επιφώνημα

Τα μέρη του λόγου χωρίζονται σε κλιτά & άκλιτα μέρη.

Κλιτά λέγονται όσα αλλάζουν τη μορφή τους ανάλογα με τη χρήση τους και είναι τα ακόλουθα:

• άρθρο
• ουσιαστικό
• επίθετο
• αντωνυμία
• ρήμα
• μετοχή

Άκλιτα λέγονται όσα χρησιμοποιούνται πάντοτε ακριβώς όπως είναι, δηλαδή, χωρίς καμία αλλαγή. Είναι τα εξής:

• επίρρημα
• πρόθεση
• σύνδεσμος
• επιφώνημα

Άκλιτα είναι και μερικά αριθμητικά επίθετα (πέντε, έξι) και οι μετοχές που λήγουν σε -όντας, -ώντας (σπρώχνοντας, τρέχοντας).

Άρθρο

Μπροστά από ουσιαστικά κι επίθετα συνήθως μπαίνουν τα άρθρα, κλιτές λέξεις, όπως αναφέραμε και πριν. Τα άρθρα δηλώνουν το γένος της λέξης που ακολουθεί. Έχουμε δύο άρθρα: οριστικό & αόριστο

Οριστικό άρθρο (ο, η, το)

Το χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να αναφερθούμε σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, ζώο, πράγμα (Ο μπαμπάς μου είναι κουρασμένος, Αυτός είναι ο Γιάννης.)

Το οριστικό άρθρο δεν έχει κλητική. 

Η αιτιατική ενικού του αρσενικού άρθρου (τον), σύμφωνα με τη γραμματική του Δημοτικού και του Γυμνασίου διατηρεί πάντα το τελικό ν.

Η αιτιατική ενικού του θηλυκού άρθρου διατηρεί το τελικό ν, μόνο όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από τα: κ, π, τ, ξ, ψ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ.

Αόριστο άρθρο (ένας, μια, ένα)

Χρησιμοποιείται για πρόσωπο, ζώο, πράγμα, που δεν είναι συγκεκριμένο.

Το αόριστο άρθρο δεν έχει κλητική.

Δεν έχει πληθυντικό, γι' αυτό όταν αναφερόμαστε σε πολλά πράγματα, πρόσωπα, ζώα δε βάζουμε άρθρο (Έφτιαξε γλυκά, Ήρθαν συγγενείς στο σπίτι.)

Το ένας, μια, ένα είναι αριθμητικό, που το χρησιμοποιούμε και ως αόριστο άρθρο.