Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις - Νέα Ελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου

Κύριες – δευτερεύουσες προτάσεις

Οι κύριες προτάσεις μοιάζουν με το ισόγειο μιας πολυκατοικίας, μπορούν, δηλαδή, να σταθούν και μόνες τους στο λόγο, όπως και το ισόγειο μπορεί να σταθεί μόνο του χωρίς τη στήριξη των υπόλοιπων ορόφων. Ενώ οι εξαρτημένες προτάσεις (δευτερεύουσες) μοιάζουν με τα διαμερίσματα των επάνω ορόφων. Πρέπει να στηρίζονται πάνω στο ισόγειο και δε μπορούν να σταθούν από μόνα τους. 

Οι εξαρτημένες προτάσεις ξεκινούν (ή όπως λέμε εισάγονται) με κάποιες ξεχωριστές λέξεις, τους συνδέσμους. Αυτές οι λέξεις συνδέουν τις δευτερεύουσες με τις κύριες προτάσεις και μας δείχνουν τι λογής είναι οι εξαρτημένες προτάσεις.

Αν οι εξαρτημένες προτάσεις είναι τα διαμερίσματα των επάνω ορόφων μιας πολυκατοικίας, οι σύνδεσμοι που τις εισάγουν είναι τα κλειδιά! Χωρίς το κατάλληλο κλειδί δε μπορούμε να προχωρήσουμε από το ισόγειο προς τα επάνω διαμερίσματα. Άρα, κάθε εξαρτημένη πρόταση πρέπει να εισάγεται με τον κατάλληλο σύνδεσμο. 

 Ερωτηματικές προτάσεις (ευθείες – πλάγιες)

-          Θα πάω τελικά στην Άνδρο για διακοπές; Πότε θα σταματήσει η κακοκαιρία; [Ευθεία Ερώτηση - Κύρια πρόταση]

 

Ο θείος αναρωτιέται αν θα πάει τελικά στην Άνδρο για διακοπές. Θέλει να μάθει πότε θα σταματήσει η κακοκαιρία. [Εξαρτημένη πρόταση - Πλάγια ερώτηση]

                                                                                    

Οι ερωτηματικές προτάσεις είναι αυτές που χρησιμοποιούμε γενικά για να ζητήσουμε μια

πληροφορία. Διακρίνονται σε ευθείες και πλάγιες.

Ευθείες ερωτήσεις

Είναι κύριες ή ανεξάρτητες προτάσεις, που διατυπώνονται απευθείας από τον ομιλητή και συνοδεύονται στον γραπτό λόγο με ερωτηματικό.

Εισάγονται με:

¨      Ερωτηματικές αντωνυμίες: ποιος, πόσος, τι, κλπ

¨      Ερωτηματικά επιρρήματα: πού, πότε, πώς, κλπ

¨      Ερωτηματικά μόρια: γιατί, άραγε, μήπως, κλπ

Μπορεί, όμως, να μην εισάγονται με κάποια από τα προηγούμενα, αλλά να ξεκινούν απευθείας με το ρήμα ή με κάποια άλλη λέξη. Π.χ.: Ξέρεις κάτι για το συμβάν;

Πλάγιες ερωτήσεις

Είναι δευτερεύουσες ή εξαρτημένες προτάσεις, που τις μεταφέρει ο ομιλητής σε κάποιον άλλον.  Π.χ.: Τους ρώτησε ποιος θα ερχόταν μαζί του. Δεν ήξερε πότε θα φύγουμε.

Διακρίνονται σε:

Α) ολικής άγνοιας, όταν ζητάμε από το συνομιλητή μας να μας απαντήσει μ’ ένα ναι ή όχι. Π.χ.: Θα πάμε διακοπές; Ναι.

Β) μερικής άγνοιας, όταν η πληροφορία που ζητάμε μάς είναι ήδη γνωστή και θέλουμε να μας τη συμπληρώσει ο ομιλητής. Π.χ.: Με ρώτησε πώς τα περνάω. [Ξέρει ότι πήγε εκδρομή, αλλά θέλει να μάθει πώς περνάει.]

• Όταν είναι ολικής άγνοιας, εισάγονται με τα ερωτηματικά μόρια αν, μήπως. Π.χ.: Δε ξέρω αν έφυγε. Αναρωτιέμαι μήπως έφταιγα εγώ για όλα.
• Όταν είναι μερικής άγνοιας, εισάγονται με ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιος, πόσος, τι) ή ερωτηματικά επιρρήματα (πώς, πού, πότε, πόσο, κ. ά.) π.χ.: Με ρώτησε πώς να πάει εκεί.

Οι δευτερεύουσες πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις εξαρτώνται από: 

• Ρήματα ή περιφράσεις, που δηλώνουν ερώτηση, απορία, αμφιβολία, γνώση, αίσθηση, σκέψη τους (ρωτώ, απορώ, αμφιβάλλω, γνωρίζω, δεν είμαι σίγουρος, κ. ά.)

Π.χ.: Απορώ τι κάνει τόση ώρα.

       Χρησιμεύουν ως αντικείμενό τους.

• Απρόσωπες εκφράσεις ανάλογης σημασίας, όπως τα προηγούμενα ρήματα (είναι αμφίβολο, είναι γνωστό, είναι σίγουρο, είναι βέβαιο, κ. ά.)

Π.χ.: Είναι αμφίβολο αν γνώριζε κάτι για την υπόθεση.

        Χρησιμεύουν ως υποκείμενό τους.

• Ουσιαστικά ανάλογης σημασίας με τα παραπάνω (ερώτηση, γνώση, σκέψη, κ. ά.)

Π.χ.: Μου έκανε την ίδια ερώτηση, αν τον θυμούνται τα παιδιά.

        Χρησιμεύουν ως επεξήγηση.

Ρέκλου Μαρία, Φοιτήτρια Ελληνικής Φιλολογίας Δ.Π.Θ.