Είδη προτάσεων - Νεοελληνική Γλώσσα

Είδη προτάσεων

 

 Είδη προτάσεων ανάλογα με τα συστατικά τους 

Η πρόταση σύμφωνα με τα δομικά της στοιχεία (τα στοιχεία που την αποτελούν) διακρίνεται σε 4 είδη: απλή, ελλειπτική, επαυξημένη και σύνθετη.

Πιο αναλυτικά:

1. Απλή: η πρόταση  που έχει ολοκληρωμένο νόημα και αποτελείται από τα βασικά μέρη (κύριοι όροι: υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο, κατηγορούμενο). Απαντούν, δηλαδή, στην ερώτηση ποιος και τι. Παράδειγμα: Η Ελένη πίνει ένα χυμό.
2. Ελλειπτική: η πρόταση από την οποία λείπουν βασικά στοιχεία (π.χ. ρήμα), επειδή μπορεί ο αναγνώστης να τα εννοήσει εύκολα. Παράδειγμα: Μεγάλος μπελάς! (εννοείται το ρήμα είναι)
3. Επαυξημένη: η πρόταση που εκτός από τα βασικά στοιχεία, έχει και άλλα, όπως προσδιορισμούς. Παράδειγμα: Ο Γιώργος διάβαζε ένα βιβλίο με μεγάλη ευχαρίστηση.
4. Σύνθετη: η πρόταση που έχει περισσότερα από ένα υποκείμενα ή κατηγορούμενα. Παράδειγμα: Η Μαρία και η Αλεξάνδρα ήρθαν.

Είδη προτάσεων ανάλογα με τη σημασία τους

Οι προτάσεις ανάλογα με τη σημασία τους διακρίνονται σε 4 είδη: αποφαντικές, ερωτηματικές, προστακτικές, επιφωνηματικές.

Πιο αναλυτικά:

1.     Αποφαντικές: οι προτάσεις που χρησιμοποιούμε για να δώσουμε μια πληροφορία. Στο τέλος βάζουμε τελεία.

Παράδειγμα: Ο Κώστας είναι έξυπνος.

2.     Ερωτηματικές: οι προτάσεις που χρησιμοποιούμε για να ζητήσουμε μια πληροφορία. Στο τέλος βάζουμε ερωτηματικό.

Παράδειγμα: Η Κατερίνα έφαγε;

3.     Προστακτικές: οι προτάσεις που χρησιμοποιούμε για να ζητήσουμε από κάποιον να κάνει κάτι ή να τον παρακαλέσουμε για κάτι. Στο τέλος βάζουμε τελεία ή θαυμαστικό.

Παράδειγμα: Δώσε μου το στυλό σου.

4.     Επιφωνηματικές: οι προτάσεις που χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε έντονο συναίσθημα. Στο τέλος βάζουμε θαυμαστικό. Παράδειγμα: Δεν αντέχω άλλο!

Ένας άλλος τρόπος διάκρισης των προτάσεων είναι ανάλογα με το αν έχουν άρνηση ή όχι:

• Οι προτάσεις, που δεν περιέχουν άρνηση, λέγονται καταφατικές. Παράδειγμα: Το μάθημα άρχισε.
•  Οι προτάσεις, που περιέχουν άρνηση (δε/μη), λέγονται αρνητικές. Παράδειγμα: Η αδελφή μου δε θέλει να έρθει μαζί μας βόλτα.

   Ρέκλου Μαρία, Φοιτήτρια Ελληνικής Φιλολογίας Δ.Π.Θ.