Κεφάλαιο 2, Μάθημα 5: Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός

5. Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Μπορείτε να κατεβάσετε τις σημειώσεις σε μορφή pdf από εδώ

Κοινωνική, πολιτική και οικονομική οργάνωση

Στην Ηπειρωτική Ελλάδα αναπτύχθηκε ένας σπουδαίος πολιτισμός κατά την εποχή του Χαλκού και πήρε την ονομασία από το κέντρο της εποχής, τις Μυκήνες à Μυκηναϊκός πολιτισμός

Η αρχή του συμπίπτει με βασιλικούς τάφους (ανασκαφές: Ερρίκος Σλήμαν). Οι βασιλικοί τάφοι δε θεωρούνται ανάκτορα. Τα ανάκτορα της μυκηναϊκής εποχής χρονολογούνται περίπου το 1400 π. Χ.

Η εποχή αυτή κράτησε 2 αιώνες, δηλαδή ως το 1200 π.Χ.

Η μυκηναϊκή Ελλάδα είχε χωριστεί σε κάποιες επικράτειες. Η κάθε επικράτεια διέθετε το δικό της διοικητικό κέντρο στην κορυφή οχυρωμένων πόλεων. Κέντρο: Πελοπόννησος ή Αργολίδα.

Ο μυκηναϊκός πολιτισμός επηρεάστηκε θετικά από το μινωικό πολιτισμό (κοινά στοιχεία πολιτισμού). Οι Μυκηναίοι, όμως, πρωτοτύπησαν χτίζοντας τους θολωτούς τάφους.

Βάση οικονομίας: γεωργία + κτηνοτροφία. Ταυτόχρονα αναπτύχθηκαν και κάποιοι βιοτεχνικοί κλάδοι: ελεφαντουργία, λιθοτεχνία + μεταλλουργία.

Μυκηναίοι = γνωστοί για ναυτιλία και εμπόριο. Τον 15^ο αιώνα κατέλαβαν την Κνωσό και εξαπλώθηκαν στη Μεσόγειο.

Τα ελληνικά φύλα της εποχής ενώνονταν με πολλά στοιχεία κοινά (γλώσσα + θρησκεία). Με βάση τα κοινά στοιχεία δημιουργήθηκε ο πολιτισμός της μυκηναϊκής κοινής.

Αυστηρή ιεράρχηση (φανταστείτε μια πυραμίδα). Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται ο άναξ à ζούσε στο ανάκτορο με την οικογένειά του, ήταν το κέντρο της επικράτειας. Ακολουθούν οι διάφοροι αυλικοί και το ιερατείο. Κάτοικοι κάθε περιοχής = δήμος. Οι δήμοι ήταν αρκετοί και βρίσκονταν γύρω από κάθε ανάκτορο. Υπήρχαν και πολλοί τεχνίτες με ειδίκευση σε κάποιο αντικείμενο (σύμφωνα με τη Γραμμική Β’). Στη βάση της πυραμίδας = δούλοι.

Γραμμική γραφή Β’

Χρονολόγηση: μετά το 1400 π. Χ.

1952: Μάικλ Βέντρις + Τζον Τσάντγουικ à αποκρυπτογράφησαν τη Γραμμική Β’. Γραφή = συλλαβική, δηλαδή κάθε σύμβολο = μια συλλαβή. Το ίδιο ισχύει και για τη Γραμμική Α’ (δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί).

Πολλοί ισχυρίζονται ότι η Γραμμική Β’ είναι η τελειοποιημένη μορφή της Γραμμικής Α’. Υπάρχουν δύο απόψεις σχετικά με το παραπάνω:

1. Η γραμμική Β’ «γεννήθηκε» στην ηπειρωτική Ελλάδα και μεταφέρθηκε στην Κρήτη ή
2. Προήλθε από τη γραμμική Α’ στην Κρήτη και αργότερα πέρασε στην Ελλάδα

Τα κείμενα, τα οποία ήταν γραμμένα στη Γραμμική Β’ μας δίνουν πολλές πληροφορίες για τη διοικητική και θρησκευτική ζωή των Μυκηναίων. Εκείνα τα χρόνια ήξεραν γραφή μόνο οι τεχνίτες με ειδίκευση, οι οποίοι εργάζονταν στα ανάκτορα. Γι’ αυτό εξαφανίστηκε η γραφή μετά την πτώση των ανακτόρων (1200 π. Χ.).

Η εξάπλωση και η κατάρρευση του μυκηναϊκού κόσμου

Μυκηναίοι: επικρατούν στη θάλασσα, αφού κατέλαβαν την Κρήτη

Σε Αιγαίο + μικρασιατικά παράλια: αποικίες

Ταξιδεύουν σε διάφορες περιοχές (Νότια Ιταλία, Σικελία, Ισπανία κτλ) για να βρουν πρώτες ύλες. Ιδρύουν αποικίες και στην Κύπρο για να έχουν επαφή με τους Χετταίους. Οι Χετταίοι ονομάζουν τους Μυκηναίους Αχιγιάβα (Αχαιούς) και τονίζουν ότι έχουν ναυτιλιακή δύναμη.

Περίπου το 1200 π. Χ. η δύναμη των Μυκηναίων μειώνεται (καταστρέφονται ανάκτορα, ακροπόλεις και οικισμοί). Εξαφανίζεται, όπως προαναφέρθηκε, η Γραμμική Β’. Τα ελληνικά δεν εμφανίστηκαν ως γραφή μέχρι τον 7^ο αιώνα (ως γραφή τον 8^ο). Δε ξέρουμε τους λόγους της καταστροφής, αλλά κάποιοι ισχυρίζονται ότι οφείλεται στη μετακίνηση των ελληνικών φύλων (κάθοδος Δωριέων), άλλοι σε αναταραχές εσωτερικές και άλλοι στην πτώση του κράτους των Χετταίων. Ίσως, η πτώση των Μυκηναίων να οφείλεται και στο συνδυασμό των παραπάνω λόγων. Ο ελληνικός πολιτισμός που θα ακολουθήσει, θα αποτελείται από πολλά στοιχεία του μυκηναϊκού.