Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2015

Μέτρον άριστον ή Παν μέτρον άριστον;

Μια φράση που πολλές φορές έχει απασχολήσει το μυαλό όλων μας. Τι ισχύει άραγε; Ποια φράση είναι η σωστή; Μέτρον άριστον; Ή η προσθήκη του "παν" είναι αυτή που ολοκληρώνει το νόημα;

Η φράση που μάς παραδόθηκε από τον Κλεόβουλο τον Ρόδιο είναι η εξής: "ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ* (6ος αι. π.χ.)".

Έτσι λένε πως περιλαμβάνεται σε μια συλλογή από γνωμικά των επτά σοφών. 
Δε ξέρουμε τι είναι ορθό και τι όχι. Ή μάλλον καλύτερα να πούμε πως τίποτα από τα δύο δεν είναι λανθασμένο. 

Ήδη από τότε, από κάποια χρονική στιγμή και μετά τουλάχιστον, πολλοί ήταν αυτοί που χρησιμοποιούσαν τη φράση βάζοντας το επίθετο "παν" μπροστά. 

Τα παραδείγματα; Πολλά! Θα αναφερθούν μερικά από αυτά.


Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, στο επιτάφιο κήρυγμά του σε μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου λέει:   Δέδοικα μὲν οὖν μὴ ῥᾳθυμίας ἔγκλημα φεύγων͵ παρὰ τοῖς τὰ ἐκείνου πάνταἐπιζητοῦσιν͵ ἀπληστίας περι πέσω γραφῇ͵ παρὰ τοῖς ἐπαινοῦσι τὸ μέτριον͵  μηδὲ ἐκεῖνος ἠτίμαζε͵ τὸ πᾶν μέτρον ἄριστον͵ ἐν τοῖς μάλιστα ἐπαινῶν͵ καὶ παρὰ πάντα τὸν ἑαυτοῦ βίον φυλάξας.

Αλλά και ο ίδιος ο Μέγας Βασίλειος, σε επιστολή του, τελειώνει ως εξής:       Ἀλλ΄ εὐχαριστήσαντες Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι πέρας ἐπιθῶμεν τῷ γράμματι͵ ἐπειδὴ πᾶν μέτρονἄριστον͵ καὶ  παροιμία φησίν.

Καταλαβαίνουμε πως η φράση παν μέτρον άριστον είχε ήδη γίνει παροιμιακή στην εποχή του Μ. Βασιλείου, επομένως μπορούμε με μεγάλη βεβαιότητα να πούμε ότι ήδη από τότε (μιλάμε για τον 4ο αιώνα μ.Χ.) και πιθανώς από παλιότερα, αυτός ήταν ο ευρέως χρησιμοποιούμενος τύπος.

Τον 7ο αιώνα, ο Ιωάννης Δαμασκηνός χρησιμοποιεί και τους δύο τύπους, μέτρον άριστον και παν μέτρον άριστον.

Στο Λεξικό του Μπαμπινιώτη δεν περιφρονείται κανένας τύπος. Αντιθέτως, αναφέρονται και οι δύο. 

Μαρία Ρέκλου


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου